Οίνοι Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π)

Η κατηγοριοποίηση των κρασιών στην ΕΕ, υπόκειται σε κοινούς κανόνες που αναφέρονται στον βασικό κανονισμό της ΚΟΑ Οίνου (ΕΚ) 479/08 του Συμβουλίου και τον εφαρμοστικό κανονισμό (ΕΚ) 607/09 της Επιτροπής.
Κυρίαρχο στοιχείο στην κατηγοριοποίηση των οίνων είναι η περιοχή προέλευσης και με βάση την παράμετρο μιας συγκεκριμένης περιοχής (ή ζώνης) προκύπτει η πρώτη κατηγορία «οίνων με ονομασία προέλευσης».
«Ονομασία προέλευσης» είναι, σύμφωνα με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ονομασία μιας περιοχής, μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας, ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις μιας χώρας, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παραγόμενα προϊόντα στον αμπελοοινικό τομεά (π.χ. οίνος, νεαρός οίνος, οίνος λικέρ, Αφρώδης οίνος κ.λπ.).
Για να χρησιμοποιηθεί το όνομα μιας ονομασίας προέλευσης, θα πρέπει να εκπληρώνονται οι παρακάτω απαιτήσεις, για το προϊόν που φέρει την ονομασία:

1. η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους φυσικούς και τους ανθρώπινους παράγοντες
2. τα σταφύλια από τα οποία παράγεται, προέρχονται αποκλειστικά από τη γεωγραφική αυτή ζώνη
3. η παραγωγή του πραγματοποιείται στη συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη
4. προέρχεται αποκλειστικά από ποικιλίες αμπέλου που ανήκουν στο είδος Vitis vinifera

Οι ονομασίες προέλευσης, εφόσον τηρηθούν συγκεκριμένες διαδικασίες, προστατεύονται από κάθε άμεση ή έμμεση εμπορική χρήση σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι συνεπώς προνόμιο η χρήση της ονομασίας προέλευσης μόνο των επιχειρηματιών, που παράγουν οίνους σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από το κράτος μέλος και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Για να προστατευθεί μια ονομασία προέλευσης είναι υποχρεωτικό, να κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «τεχνικός φάκελος», που περιλαμβάνει, εκτός από την ονομασία μιας περιοχής και τις τεχνικές προδιαγραφές του οίνου όπως: τα αναλυτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του, ενδεχομένως οι οινολογικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται, την ανώτατη απόδοση του αμπελώνα από τον οποίο προέρχονται τα σταφύλια, η ή τις ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του, τις λεπτομέρειες βάσει των οποίων προκύπτει ο δεσμός του οίνου με την γεωγραφική περιοχή, που τον παράγει, δηλαδή:

1. 1. λεπτομέρειες για τη γεωγραφική περιοχή, ιδίως οι φυσικοί και ανθρώπινοι παράγοντες, που έχουν σημασία ως προς τον δεσμό
2. λεπτομέρειες για την ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά του προϊόντος που μπορούν να αποδοθούν, ουσιαστικά ή αποκλειστικά, στο γεωγραφικό περιβάλλον
3. περιγραφή της αιτιώδους αλληλεπίδρασης μεταξύ των λεπτομερειών που αναφέρονται στο στοιχείο (1) και εκείνων που αναφέρονται στο στοιχείο (2).

Όταν λοιπόν σε μια ετικέτα, ο καταναλωτής διαβάζει Π.Ο.Π. ή Ο.Π.Α.Π. Σάμος ή Π.Ο.Π. ή Ο.Π.Α.Π. Αμυνταίου, θα πρέπει να γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη φιάλη υπόκειται σε μια σειρά υποχρεώσεων, για την εκπλήρωση των οποίων, ελέγχεται ότι τηρούνται.
Για τους λόγους αυτούς η επίκληση της περιοχής παραγωγής, έχει πολλές φορές μεγαλύτερη σημασία από τον ίδιο τον παραγωγό του οίνου, χωρίς αυτό να υποβαθμίζει τη σημασία του τελευταίου.
Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών, δίνει τη δυνατότητα και το προνόμιο σε όλους τους ευρωπαίους να προστατεύσουν τις ενδείξεις τους, μέσω του «Μητρώου Προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης», συνεπώς, κανείς σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχει το δικαίωμα να αναγράψει στην ετικέτα, το προστατευόμενο όνομα της περιοχής (π.χ. Π.Ο.Π./ Ο.Π.Α.Π. Λήμνου).
Οι οίνοι Π.Ο.Π. έχουν δικαίωμα να αναγράφουν στην ετικέτα τους, το έτος συγκομιδής εφόσον τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τους συγκομίζονται το εν λόγω έτος. Επίσης οι οίνοι Π.Ο.Π. έχουν δικαίωμα αναγραφής, στην ετικέτα τους, της ή των ποικιλιών, όταν αυτές συμμετέχουν τουλάχιστον κατά 85% στην παραγωγή του.
Οίνοι Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης στην ελληνική επικράτεια είναι οι οίνοι με Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ), οι οίνοι με Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενη (ΟΠΕ), ο οίνος γλυκύς φυσικός και ο οίνος φυσικώς γλυκός.
Πιο συγκεκριμένα, οι προηγούμενες ενδείξεις χρησιμοποιούνται υπό τις εξής προϋποθέσεις: Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (ΟΠΑΠ) (appellation d’origine de qualité supérieure)

Η ονομασία μιας περιοχής ή μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας η οποία έχει αναγνωριστεί με διοικητική πράξη, για να περιγράψει οίνους που πληρούν τους ακόλουθους όρους:

• παράγονται από σταφύλια εκλεκτών ποικιλιών αμπέλου του είδους Vitis vinifera τα οποία προέρχονται αποκλειστικά από τη γεωγραφική αυτή ζώνη και η παραγωγή τους πραγματοποιείται εντός της ζώνης

• παράγονται από σταφύλια αμπελώνων χαμηλών στρεμματικών αποδόσεων
• η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά τους οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον, που συμπεριλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες Ν.Δ. 243/1969 και Ν.Δ 427/76 περί βελτιώσεως και προστασίας της αμπελουργικής παραγωγής).

Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενη (ΟΠΕ)
(appellation d’origine contrôlée)

Οι οίνοι «Ονομασίας Προελεύσεως Ελεγχόμενη — ΟΠΕ» πρέπει να πληρούν απαραιτήτως τους όρους των οίνων «Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητας — ΟΠΑΠ» και επιπλέον:

• παράγονται από σταφύλια επιλεγμένων αμπελώνων, χαμηλών στρεμματικών αποδόσεων που καλλιεργούνται σε εδάφη κατάλληλα για την παραγωγή οίνων ποιότητας
• πληρούν συγκεκριμένους όρους όσον αφορά στο σύστημα κλάδευσης των αμπελώνων και την ελάχιστη περιεκτικότητα του γλεύκους σε σάκχαρα
  (Ν.Δ. 243/1969 και Ν.Δ 427/76 περί βελτιώσεως και προστασίας της αμπελουργικής παραγωγής)

Οίνος γλυκός φυσικός (vin doux naturel)

Οίνοι που ανήκουν στην κατηγορία «Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενη» ή «Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας» και επιπλέον πληρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις:

• προέρχονται από γλεύκος με αρχικό φυσικό αλκοολικό τίτλο τουλάχιστον 12 % vol,
• έχουν αποκτημένο αλκοολικό τίτλο τουλάχιστον 15 % vol και όχι ανώτερο από 22 % vol,
• έχουν ολικό αλκοολικό τίτλο τουλάχιστον 17,5 % vol.
  Ν.Δ. 212/1982 «Αναγνώριση οίνων με ονομασία προελεύσεως Σάμος ελεγχομένη»

Οίνος φυσικός γλυκός (vin naturellement doux)

Οίνοι που ανήκουν στην κατηγορία οίνων «Ονομασίας Προέλευσης Ελεγχόμενη» ή «Ονομασίας Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας» και επιπλέον πληρούν τους ακόλουθους όρους:

• παράγονται από σταφύλια που έχουν αφεθεί στον ήλιο ή τη σκιά
• παράγονται χωρίς την προσθήκη γλεύκους, συμπυκνωμένου γλεύκους, αλκοόλης ή αποστάγματος
• έχει φυσικό αλκοολικό τίτλο τουλάχιστον 17 % vol (ή 300 γραμμάρια σακχάρων ανά λίτρο)
  (Ν.Δ. 212/1982 περί αναγνώρισης οίνων με ονομασία προελεύσεως Σάμος ελεγχόμενη)

Προκειμένου να δικαιούνται οι οίνοι ΟΠΑΠ και ΟΠΕ, να κυκλοφορούν στο εμπόριο, κάθε αμπελουργική περίοδο προβλέπονται από την ελληνική νομοθεσία, οι προϋποθέσεις για την κατάταξη ενός οίνου ως ΟΠΑΠ (VQPRD), η εξέταση του από Επιτροπές Οργανοληπτικής Εξέτασης και η Διαδικασία για την κατάταξή του (ΦΕΚ 1277Β / 4.10.2001)

Εφόσον μετά την εφαρμογή της προαναφερόμενης διαδικασίας οι οίνοι ΟΠΑΠ και ΟΠΕ εγκριθεί να κυκλοφορούν στο εμπόριο, οφείλουν στο πώμα της φιάλης να φέρουν ταινίες ερυθρού και κυανού χρώματος αντίστοιχα (ΦΕΚ Β 978 / 4.10.74) (ΚΥΑ 301693 / 2962/ 19.9.1974) και να εμφιαλώνονται σε γυάλινες φιάλες μικρότερες του ενός λίτρου με πώμα φελλού.